Επιτελικό - ψηφιακό κράτος και τοπική αυτοδιοίκηση - Του Πέτρου Ζήγου

Επιτελικό - ψηφιακό κράτος και τοπική αυτοδιοίκηση - Του Πέτρου Ζήγου

Ακούμε κατά διαστήματα από τους εκάστοτε κυβερνώντες, διάφορες βαρύγδουπες φράσεις, όπως είναι για παράδειγμα οι φράσεις: «κράτος στρατηγείο», «επανίδρυση του κράτους», «επιτελικό κράτος » κ.λ.π.

Για να μετατραπεί ένα συγκεντρωτικό κράτος σε επιτελικό πρέπει ένα πολύ μεγάλο μέρος από την πληθώρα των αρμοδιοτήτων που έχει, να μεταβιβαστεί στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (Τ.Α.) α’ και β’ βαθμού και στις περιφερειακές υπηρεσίες του.

Είναι αυτονόητο ότι ορισμένες αρμοδιότητες του κράτους που έχουν σχέση με τις ένοπλες δυνάμεις, με την ασφάλεια της χώρας μας κ.λ.π. πρέπει να ασκούνται από την κεντρική διοίκηση. Η ανάγκη κεντρικού κυβερνητικού συντονισμού εμφανίζεται κυρίως όταν υπάρχει κάποιο σοβαρό πρόβλημα στη χώρα μας.

Ο κρατικός μηχανισμός είναι μέσο για την εξυπηρέτηση του πολίτη και όχι δυνάστης του και δεν πρέπει ν’ αντιμετωπίζεται από τους εκάστοτε κυβερνώντες ως λάφυρο μέσω του οποίου προσφέρονται εξυπηρετήσεις και δουλειές σε ημέτερους.

Ο ρόλος του κράτους είναι να αφουγκράζεται τις ανάγκες τω τοπικών κοινωνιών και να σχεδιάζει για τις πόλεις του αύριο μαζί με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και όχι ερήμην της. Για να είναι σύγχρονο, λειτουργικό και αποδοτικό απαιτείται διαφάνεια, αξιοκρατία, πλήρης αποκομματικοποίηση και ενίσχυση των ανεξάρτητων αρχών.

Με αφορμή την πανδημία και όχι μόνο το κράτος μετατράπηκε σε ψηφιακό. Ουδείς έχει αντίρρηση με την ψηφιοποίηση του κράτους, η οποία έπρεπε να είχε γίνει προ πολλού. Το πρόβλημα είναι ότι δεν έχουν όλοι οι πολίτες τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες όσον αφορά στη χρήση των Η/Υ. Επιβάλλεται σιγά – σιγά να εξοικειωθούν όλοι με τη χρήση των Η/Υ, γιατί οι εξελίξεις στον τεχνολογικό τομέα μας έχουν ήδη ξεπεράσει. Σημειωτέον ότι σήμερα γίνονται ψηφιακά οι περισσότερες συναλλαγές με τις τράπεζες.

Η εφαρμογή της μηχανοργάνωσης στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα συμβάλλει στη μείωση του αριθμού των εργαζομένων και στην αύξηση της ανεργίας.

Η αυτοδιοίκηση, η περιφερειακή ανάπτυξη και η αποκέντρωση είναι έννοιες με ουσιαστικό περιεχόμενο.

Ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τη δημοκρατία και μάλιστα στην πιο προωθημένη της μορφή, δεδομένου ότι ικανοποιεί το σύγχρονο αίτημα για συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων που τους αφορούν.

Οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται στο πλησιέστερο προς τον πολίτη επίπεδο από τους εκλεγμένους εκπροσώπους του. Η διοίκηση πρέπει ν’ ασκείται πλησιέστερα στον πολίτη, έτσι ώστε να αντιλαμβάνεται σαφέστερα τα προβλήματά του και να μπορεί να τα αντιμετωπίζει με αμεσότερο τρόπο.

Η Τ.Α. αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στης δημοκρατικής οργάνωσης του κράτους και βασικό θεσμό μέσω του οποίου ασκείται και εκφράζεται η λαϊκή κυριαρχία. Είναι ο βασικός πυλώνας για την ανάπτυξη, για τη βελτίωση της ζωής των δημοτών, την ενίσχυση των επενδύσεων και της απασχόλησης, την κοινωνική συνοχή και την εξυπηρέτηση των πολιτών. Αποτελεί θεσμό πρωτογενούς λαϊκής εξουσίας και δεν μπορεί να χειραγωγείται ούτε να ποδειγετείται. Είναι θεσμός βαθύτατα πολιτικός αλλά αυτοτελής και αυτοδιοικούμενος.

Οι ΟΤΑ πρέπει να παίρνουν πρωτοβουλίες και να ξεδιπλώνουν δράσεις ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ χαρακτήρα, που να μπορούν να συμβάλλουν στη βελτίωση της ζωής των πολιτών και να μην περιορίζονται στην εκπλήρωση ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΩΝ υποχρεώσεων απέναντι στις τοπικές κοινωνίες.

Είναι γνωστό ότι οι ΟΤΑ έχουν υποστεί τις μεγαλύτερες περικοπές κατά την εφαρμογή του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής συγκριτικά με τους υπόλοιπους φορείς του δημόσιου τομέα.

Τα τελευταία χρόνια η ΤΑ βρίσκεται σε οικονομικό, θεσμικό, οργανωτικό και λειτουργικό «αδιέξοδο». Η υποστελέχωση, οι ανεπαρκείς προσλήψεις, η υποχρηματοδότηση, το ασφυκτικό πλαίσιο ελέγχου, η άμεση εξάρτηση από το κράτος σε ό,τι αφορά στην πρόσβαση σε πόρους και έργα είναι μερικά μόνο από τα ζητήματα που οι δήμοι βιώνουν καθημερινά, ενώ εσχάτως η ΤΑ κλήθηκε ν’ αντιμετωπίσει τόσο την πανδημία του COVID-19 όσο και την ενεργειακή κρίση που οξύνθηκε μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Η αυτοδιοίκηση μπορεί και πρέπει ν’ ανταποκριθεί με τον δικό της αυτοτελή και σημαντικό ρόλο στις μεγάλες και σύγχρονες προκλήσεις που αφορούν:

· Στην ανάπτυξη και την απασχόληση

· Στην παιδεία και τον πολιτισμό

· Στο περιβάλλον και την ποιότητα ζωής

· Στη νέα γενιά και τον αθλητισμό

· Στις νέες τεχνολογίες

· Στην κοινωνική πολιτική και τους μετανάστες

· Στις μεταφορές

Για να μπορέσουν οι υπηρεσίες του κράτους και των ΟΤΑ να λειτουργήσουν εύρυθμα και αποδοτικά χρειάζονται την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή, πόρους και επαρκές και εξειδικευμένο προσωπικό.

Χρειάζονται υπαλλήλους εργατικούς, ενημερωμένους και έντιμους και όχι ημέτερους, οσφυοκάμπτες (δουλοπρεπείς) και κόλακες (γλύφτες).

Η συντριπτική πλειοψηφία των δημοσίων υπαλλήλων είναι ευσυνείδητοι, αξιοπρεπείς και έντιμοι. Μερικοί βλέπουν τους έντιμους υπαλλήλους ως εμπόδιο, γιατί δεν εξυπηρετούνται τα σκοτεινά συμφέροντά τους και τους αντιμάχονται λυσσαλέα. Ευτυχώς η λάσπη έχει την «ιδιότητα» να λερώνει αυτούς που την πιάνουν και να επιστρέφει στα πρόσωπα αυτών που την εκτοξεύουν. 

Σε ελάχιστες περιπτώσεις που παρατηρούνται φαινόμενα διαφθοράς πρέπει τα αρμόδια όργανα να επιβάλλουν ποινές ανάλογες με τη βαρύτητα των παραπτωμάτων και όχι ποινές «χάδι». Στη διαφθορά η ανοχή πρέπει να είναι μηδενική.

Πρέπει σιγά – σιγά να οικοδομηθεί ένα αποκεντρωμένο και αποτελεσματικό δημοκρατικό κράτος μακριά από τον αυταρχισμό, τη διαφθορά, τις ελίτ, τον κομματισμό, το ρουσφέτι και τη διασπάθιση του δημοσίου χρήματος.

Τώρα είναι η ώρα για τη δημιουργία ενός τολμηρού μεταρρυθμιστικού σχεδίου για την τοπική αυτοδιοίκηση προς όφελος των πολιτών, των εργαζόμενων, της ίδιας της λειτουργίας των πόλεων και της χώρα μας.

Πέτρος Ζήγος