Η διαθήκη του Θεμιστοκλή Ρίγγα και το χρέος των Παραμυθιωτών - Γράφει ο Σπύρος Εργολάβος

Η διαθήκη του Θεμιστοκλή Ρίγγα και το χρέος των Παραμυθιωτών - Γράφει ο  Σπύρος Εργολάβος

Όπως ίσως είναι γνωστό σε ορισμένους Ηπειρώτες, ο Θεμιστοκλής Ρίγγας, που ανήκε στη γνωστή αρχοντική οικογένεια της Παραμυθιάς Θεσπρωτίας, άφησε την τεράστια για τα δεδομένα εκείνης της εποχής περιουσία του, με την εντολή να χρησιμοποιούνται τα έσοδα από την αξιοποίησή της για τους μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Παραμυθιάς, το κτίριο του οποίου -σημειωτέον -είχε ανεγερθεί με δαπάνες του άλλου Παραμυθιώτη ευεργέτη και δημιουργού της φημισμένης ανά τον κόσμο δυναστείας πολυτελών κοσμημάτων,του Σωτήριου Βούλγαρη.

Είχε ασχοληθεί παλιότερα με το Κληροδότημα του Θεμιστοκλή Ρίγγα, η τοπική εφημερίδα «Παραμυθιώτικα Νέα», που εξέδιδε ο μακαρίτης αδελφός μου και από εκεί είχα ενημερωθεί για το Κληροδότημα του Θεμιστοκλή Ρίγγα. Σύμφωνα με την ιδιόχειρη διαθήκη του, συνταγμένη τη δεκαετία του 1930, όλα τα ακίνητά του, αστικά και αγροτικά, μετά το θάνατο της συζύγου του -που είχε, όσο ζούσε την επικαρπία- περιέρχονταν στο Δημοτικό Σχολείο Παραμυθιάς προς όφελος των μαθητών, η δε διαχείρισή της θα γινόταν από Διαχειριστική Επιτροπή αποτελούμενη από το Μητροπολίτη Παραμυθιάς, το Δήμαρχο της πόλης -τότε Πρόεδρος της Κοινότητας- ένα μέλος της Οικογένειας Ρίγγα, ένα μέλος της κοινωνίας της Παραμυθιάς και το Διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου.

Από το δημοσίευμα εκείνο προέκυπτε ότι η περιουσία -που καταχωριζόταν στην εφημερίδα- ήταν τεράστια, αλλά η αξιοποίησή της δεν ήταν η ενδεδειγμένη. Συνάντησα, λίγο αργότερα, το δικηγόρο Λάζαρο Μπέση που είχε αναλάβει τη διεκπεραίωση των νομικών υποθέσεων του Κληροδοτήματος και σε σχετική ερώτησή μου, πήρα την απάντηση ότι υπάρχουν πολλές γραφειοκρατικές διαδικασίες που δεν επιτρέπουν την πλήρη και άμεση αξιοποίηση της περιουσίας.

Είχα όμως αρκετή εμπειρία γύρω από τα Κληροδοτήματα και την τύχη τους στην Ελλάδα, και είχα καταλήξει στο συμπέρασμα -το οποίο μάλιστα κατά καιρούς έχω κοινοποιήσει, με βάση οδυνηρές εμπειρίες, ότι η απαράδεκτη για ένα στοιχειωδώς ευνομούμενο κράτος κατάσταση που επικρατεί, σε πανελλήνια κλίμακα, στο χώρο των Εθνικών Κληροδοτημάτων, δεν οφείλεται τόσο στη γραφειοκρατία, όσο στην «εγκληματική»αδιαφορία που επέδειξε όλα αυτά τα χρόνια της μεταπολίτευσης -για να μείνουμε σ’αυτά- το επίσημο Κράτος, με κύριο φορέα το αρμόδιο για τα Κληροδοτήματα Υπουργείο Οικονομικών. 

Οφείλεται έπειτα, άλλοτε σε μικρότερο, άλλοτε σε μεγαλύτερο βαθμό, στις διαχειριστικές Επιτροπές των Κληροδοτημάτων. Η ευθύνη αυτής της κατάστασης είναι μεγαλύτερη όταν από τις διατάξεις των διαθηκών, το όφελος από τα έσοδα αφορά αποδέκτες οι οποίοι δεν είναι σε θέση να προασπιστούν τα δικαιώματά τους, όπως συμβαίνει με τους μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Παραμυθιάς και με το Κληροδότημα του Θεμιστοκλή Ρίγγα.

Τότε την ευθύνη δεν την έχει ούτε το Κράτος, ούτε η Διαχειριστική Επιτροπή. Τότε την ευθύνη την έχουν οι πολίτες που σχετίζονται με τους αποδέκτες και με τον Ευεργέτη. Στην προκειμένη δε περίπτωση του Κληροδοτήματος του Θεμιστοκλή Ρίγγα, αν κάτι δεν πάει καλά, και γι' αυτό πρέπει να υπάρξει άμεση, επίσημη και τεκμηριωμένη πληροφόρηση, η ευθύνη βαρύνει στο ακέραιο τους πολίτες της Παραμυθιάς, και μάλιστα, κατά κύριο λόγο, τους γονείς και κηδεμόνες των μαθητών του Δημοτικού Σχολείου της Παραμυθιάς.

Επειδή δε πιστεύω πως η Ευεργεσία για την Πατρίδα μας, και ιδιαίτερα για μας τους Ηπειρώτες, αποτελεί ύψιστη κοινωνική και ηθική αρετή -ένα ανεκτίμητο εθνικό κεφάλαιο- και πρέπει να έχει ως αντίδοτο την ευγνωμοσύνη, που εκδηλώνεται με το σεβασμό της βούλησης του διαθέτη, επειδή επί δεκατετίες ολόκληρες, μέσα από μαζικούς φορείς της Ηπείρου αγωνίζομαι για τα περιφρονημένα και ταλαίπωρα Ηπειρωτικά Κληροδοτήματα, και επειδή από το επίσημο Κράτος δεν περιμένω να δείξει κάποια ευαισθησία γιατί εδώ επικρατεί μια κατάσταση που δεν περιγράφεται, προτείνω: 

Να συνέλθει άμεσα η Διαχειριστική Επιτροπή του Κληροδοτημάτος, να συζητήσει όλα τα προβλήματα που απασχολούν το Κληροδότημα, να προτείνει συγκεκριμένες λύσεις και, χωρίς καμιά καθυστέρηση να εκδώσει επίσημη ανακοίνωση με την οποία να ενημερώνει τους πολίτες για την κατάσταση που επικρατεί στο Κληροδότημα. Αν αυτό δε γίνει,τότε η ευθύνη μεταφέρεται, αρχικά στο Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης, στο οποίο να κληθεί και να καταθέσει προτάσεις και τυχόν παράπονα ο Σύλλογος γονέων και κηδεμόνων των μαθητών του Δημοτικού Σχολείου Παραμυθιάς. Αν πάλι και εδώ δεν υπάρξει ανταπόκριση, τότε ό λόγος και η ευθύνη μεταφέρεται στους Παραμυθιώτες, σε όλους εμάς τους πολίτες.

Αυτό το τελευταίο το επισημαίνω ιδιαίτερα, καθώς έχω υπόψη μου πολλούς διαθέτες με εκκλήσεις προς τους πολίτες, ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζει ο Εθνικός Ευεργέτης Ευάγγέλος Ζάππας ο οποίος τελειώνει τη διαθήκη του με τη φράση:

«Πας Έλλην χωρίς εξαίρεσιν έχει το δικαίωμα να επαγρυπνήση την εκτέλεσιν των διατάξεων της παρούσης διαθήκης μου, και τους εναντίους αυτής να υποχρεώση δια του νόμου προς αποζημίωσιν και αποκατάστασιν των ειρημένων διατάξεων».

Διαφορετικά, αν μένουμε «με τα χέρια δεμένα» και αποτελούμε «στα βαθιά άκραχτα κρατικά μεσάνυχτα», μια «πολιτεία κοιμισμένη», είμαστε άξιοι της τύχης μας.

Σπύρος Εργολάβος.