Γιορτάζει ο Άγιος Σπυρίδων, πολιούχος της Κέρκυρας

Γιορτάζει ο Άγιος Σπυρίδων, πολιούχος της Κέρκυρας

Ο Άγιος Σπυρίδων γεννήθηκε περί το 270, στο τώρα κατεχόμενο χωριό Άσσια της Κύπρου. Στα νεανικά του χρόνια ζούσε ως απλός αλλά ενάρετος βοσκός. Παντρεύτηκε και απόκτησε μια κόρη, την Ειρήνη. Μετά τη χηρεία του ασπάσθηκε το μοναχικό βίο, μελέτησε πολύ, απόκτησε μεγάλη σοφία και χάρη στις θρησκευτικές του αρετές, έγινε Επίσκοπος της κωμοπόλεως Τριμυθούντος. Έλαβε μέρος στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο το 325. Πέθανε το 348.

Ο Άγιος Σπυρίδων τιμάται ως άγιος από την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία και τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Η μνήμη του γιορτάζεται στις 12 Δεκεμβρίου στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Ο ομώνυμος ναός στην Κέρκυρα

Ο ναός ο οποίος στεγάζει σήμερα το σκήνωμα του αγίου, κτίστηκε στα 1589 και ανήκει στο ρυθμό της μονόκλιτης βασιλικής. Το ψηλό και πυργωτό καμπαναριό, ως συμπλήρωμα του ναού, κτίστηκε το 1620. Το σημερινό τέμπλο του ναού, κατασκευασμένο από μάρμαρο της Πάρου, κατασκευάστηκε το 1864 και είναι έργο του αυστριακού αρχιτέκτονα Μάουερς. Η ουρανία είναι ζωγραφισμένη από τον Κερκυραίο ζωγράφο Νικόλαο Ασπιώτη το 1852, ενώ οι εικόνες του τέμπλου είναι φτιαγμένες από τον επίσης Κερκυραίο ζωγράφο, Σπύρο Προσαλένδη. Η σημερινή λάρνακα φτιάχτηκε στη Βιέννη το 1867. Είναι από σκληρό, πολυτελές ξύλο με εξωτερική ασημένια επένδυση. Βρίσκεται τοποθετημένη μέσα στην κρύπτη, η οποία δημιουργήθηκε ειδικά για να δεχθεί το λείψανο του Αγίου Σπυρίδωνα, το οποίο επισκέπτονται χιλιάδες ξένοι και ντόπιοι επισκέπτες.

Είναι ένα από τα τρία άφθορα λείψανα στο Ιόνιο, του Άγιου Σπυρίδωνα, του Αγίου Γεράσιμου και του Αγίου Διονυσίου.

Όταν απέθανε το 348, το λείψανο τοποθετήθηκε σε μαρμάρινη λάρνακα δίπλα στην είσοδο του Ναού της Τριμυθούντος της Κύπρου και παρέμεινε τριακόσια χρόνια μετά τον θάνατό του. Η λάρνακα παραμένει ακόμα και σήμερα στο ίδιο ακριβώς μέρος. (Βιογράφος του Αγίου Σπυρίδωνος είναι ο επίσκοπος Πάφου Θεόδωρος).

Το 648 μ. χ. η Κύπρος αντιμετώπιζε μεγάλες επιδρομές από τους Σαρακηνούς και το λείψανο μεταφέρθηκε για ασφάλεια στην Κωνσταντινούπολη από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό. Τοποθετήθηκε σε ναό μαζί με το λείψανο της Θεοδώρας της Αυγούστας. Παρέμεινε στην βασιλίδα των πόλεων μέχρις ότου ο ιερέας Γρηγόριος Πολύευκτος λίγες μέρες πριν την άλωση, πήρε τα δύο λείψανα και τα μετέφερε μέσω Σερβίας, Θράκης και Μακεδονίας στην Παραμυθιά της Ηπείρου. Τρία χρόνια περιπλανήθηκε από τόπο σε τόπο μέχρις ότου φτάσει στην Κέρκυρα. Όλο αυτό το διάστημα είχε τοποθετήσει τα λείψανα σε σακιά με άχυρα και όποιος τον ρωτούσε, τους έλεγε πως είναι τροφή για το υποζύγιό του.

Το 1456 έφτασε στην Κέρκυρα γιατί πίστευε πως τα λείψανα θα ήταν ασφαλισμένα. Τα Επτάνησα εκείνη την εποχή βρίσκονταν κάτω από την εξουσία των Ενετών. Ο ιερέας Γρηγόριος Πολύευκτος βρήκε ένα συμπολίτη του πρόσφυγα, τον ιερέα Γεώργιο Καλοχαιρέτη και του κληροδότησε το λείψανο του Αγίου.

Μετά τον θάνατο του ο Γεώργιος Καλοχαιρέτης, άφησε κληρονομιά στους γιούς του στο Λουκά και Φίλιππο το λείψανο του Άγιου Σπυρίδωνα. Οι δύο αδελφοί θέλησαν να μεταφέρουν το λείψανο στην Βενετία. Η υπόθεση μάλιστα εκδικάστηκε από την Ενετική Γερουσία. Το ανώτατο δικαστικό όργανο του κράτους, αποφάσισε ότι το λείψανο αποτελεί ιδιοκτησία των αδελφών, άρα διατηρούν το αναφαίρετο δικαίωμα να το μεταφέρουν όπου εκείνοι επιθυμούν. Τελικά όμως η μεταφορά δεν πραγματοποιήθηκε διότι υπήρξαν έντονες αντιδράσεις από τον Κερκυραϊκό λαό και το ανώτατο δικαστικό όργανο δεν επέμεινε και επικράτησε η σκέψη ότι δεν έπρεπε να δημιουργούνται δυσαρέσκειες στους λαούς οι οποίοι βρίσκονται κάτω από τη Βενετική σημαία.

Το 1512 συντάχθηκε στην Άρτα δωρητήριο συμβόλαιο στο όνομα της Ασημίνας Καλοχαιρέτη, κόρης του Φιλίππου, η οποία παντρεύτηκε τον Σταμάτιο Βουλγαρι(η) και η οποία με τη σειρά της άφησε διαθήκη που χρονολογείται από τις 25 Νοεμβρίου 1517 και ορίζει πως το Ιερό Λείψανο του Αγίου παραμένει ως κληρονομιά στους γιούς της και στους απογόνους τους.

Άγιος Σπυρίδων: ο πολιούχος, προστάτης Άγιος της Κέρκυρας και η λατρεία του

Μια από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες της χριστιανοσύνης είναι ο Άγιος Σπυρίδων, πολιούχος της Κέρκυρας και προστάτης Άγιος της. Από τα χρόνια της Ενετοκρατίας, οι Κερκυραίοι πιστοί (Ορθόδοξοι και Καθολικοί) συμμετείχαν με θρησκευτική ευλάβεια στη λατρεία του πολιούχου της Κέρκυρας. Σημαντικό μέρος των λατρευτικών αυτών εκδηλώσεων ήταν οι λιτανείες του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα. Οι λιτανείες αυτές είναι συνυφασμένες με τα θαύματα που αποδίδονται σ’ αυτόν καθώς θεωρείται ότι έσωσε αρκετές φορές το νησί από την καταστροφή και το λιμό. Η αρχαιότερη λιτανεία στο νησί είναι αυτή του Μεγάλου Σαββάτου. Στα μέσα του 16ου αιώνα μεγάλη ξηρασία είχε πλήξει όλη την Ευρώπη και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να καταστρέφονται οι καλλιέργειες και να υπάρχουν ελλείψεις σε σιτηρά. Ο λαός της Κέρκυρας περνούσε δύσκολα καθώς δεν υπήρχε ούτε μια αποθήκη με σιτάρι. Ωστόσο, ο πληθυσμός του νησιού σώθηκε το Μεγάλο Σάββατο του 1553 μ. Χ. Σύμφωνα με την παράδοση, ένα πλοίο με φορτίο σιταριού περνούσε στα ανοιχτά της Κέρκυρας, με άλλο προορισμό, τότε έκανε την εμφάνισή του ο Άγιος Σπυρίδων στο όνειρο του καπετάνιου και του υπέδειξε να ξεφορτώσει το φορτίο του στο λιμάνι της Κέρκυρας. Η λιτανεία που έχει τη μεγαλύτερη διάρκεια απ’ όλες τις άλλες είναι αυτή της Κυριακής των Βαΐων. Η πανώλη, μια θανατηφόρα λοιμική νόσος, έπληττε την Ιταλία και τα Ιόνια νησιά. Η ασθένεια ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 1629 μετά την άφιξη ενός πλοίου από την Ιταλία. Αν και είχαν ληφθεί αυστηρά μέτρα από τις υγειονομικές αρχές του νησιού, τα κρούσματα της ασθένειας συνεχώς πολλαπλασιάζονταν. Λίγες ημέρες πριν το Πάσχα του 1630 πολλοί ασθενείς έβλεπαν στον ύπνο τους τον Άγιο να τους ευλογεί και να τους χαρίζει υγεία. Ακόμα, οι νυχτερινοί φύλακες του Παλαιού Φρουρίου έβλεπαν ένα υπερκόσμιο φως να αιωρείται από το ναό του Αγίου Σπυρίδωνα. Έπειτα, τα κρούσματα ελαττώθηκαν έως ότου σταμάτησαν οριστικά την ημέρα των Βαΐων του 1630. Μετά από απόφαση της Βενετικής Διοίκησης στις 29 Οκτωβρίου 1673 καθιερώθηκε η λιτάνευση του λειψάνου του Αγίου Σπυρίδωνα κάθε πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου (το γνωστό ως « Πρωτοκύριακο» για τους ντόπιους). Κατά τη διάρκεια του έτους 1673 η επιδημία της πανώλης απείλησε την Κέρκυρα. Κατά τους συναξαριστές, η επιδημία σταμάτησε απότομα τις τελευταίες ημέρες του Οκτωβρίου του 1673. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες της εποχής, τότε επί τρεις νύκτες στην κορυφή του καμπαναριού του ναού του Αγίου Σπυρίδωνα, μέσα από ένα υπερκόσμιο σταθερό φως διακρινόταν ο Άγιος αιωρούμενος να κρατά σταυρό στο χέρι και να καταδιώκει το θανατικό που έμοιαζε με μαύρο φάντασμα. Ανάμεσα στις προθέσεις της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ήταν και η επέκταση της προς τη Δύση και συνεχώς προσπάθησαν πολλές φορές να θέσουν υπό την κατοχή τους τα Ιόνια νησιά. Από το 1431 οι Τούρκοι με συχνές επιδρομές προσπαθούσαν καταλάβουν την Κέρκυρα. Έτσι, στις αρχές του 18ου αιώνα η Βενετία στέλνει στην Κέρκυρα τον στρατάρχη Σούλεμπουργκ προκειμένου να ηγηθεί της άμυνας του νησιού. Στις 8 Ιουλίου του 1716 με απόβαση των Τούρκων στο νησί κυριεύονται τα οχυρά του Μαντουκιού και της Γαρίτσας, τα φρούρια Αβράμη και Σωτήρος και ένας από τους κυριότερους προμαχώνες του Νέου Φρουρίου. Οι τουρκικές επιθέσεις συνεχίστηκαν επί έναν ολόκληρο μήνα μέχρι τις 8 Αυγούστου. Μετά από προσευχές και παρακλήσεις του κερκυραϊκού λαού προς τον Άγιο Σπυρίδωνα για να παρέμβει και να σώσει το νησί, στις 9 Αυγούστου ξεσπά στο νησί μια καταστροφική καταιγίδα. Τότε, πανικός επικράτησε στο στρατόπεδο των Τούρκων, όπου κυκλοφορούσε η είδηση ότι πολλοί εξ αυτών είδαν τον Άγιο με τη μορφή καλόγερου να βγαίνει από τον ιερό ναό (όπου και το λείψανο του ) και να απειλεί Τούρκους στρατιώτες με αναμμένο πυρσό. Η ραγδαία νεροποντή και ο φόβος από την είδηση αυτή οδήγησαν τους Τούρκους σε άτακτη υποχώρηση την 11η Αυγούστου. Με νόμο η Βενετία θέσπισε την καθιέρωση της ετήσιας λιτανείας του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα στις 11 Αυγούστου.