Μήπως τελικά κακοποιείται η γυναίκα του σήμερα;;

Της Αγγελικής Τζοβάρα

Ψυχολόλου – Ψυχοθεραπεύτριας

(Από την εκδήλωση που πραγματοποίησε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Σαγιάδας στις 23 Φεβρουαρίου)

Το θέμα της παρέμβασης σχετίστηκε με την κακοποίηση της γυναίκας στη σημερινή εποχή. Μία στις τρεις γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή της θα υποστεί σωματική, ψυχολογική ή σεξουαλική βία από το σύντροφό της και παράλληλα έχει 9 φορές περισσότερες πιθανότητες να υποστεί βία μέσα στο σπίτι παρά έξω από αυτό. Μία στις πέντε γυναίκες θα  πέσει θύμα βιασμού ή απόπειρας βιασμού.

Η βία δυστυχώς δεν κάνει διακρίσεις.  Σε επιδημιολογική έρευνα που ολοκληρώθηκε στη χώρα μας το 2007διαπιστώθηκε ότι μεγάλο ποσοστό γυναικών, είτε δεν αναγνωρίζει ότι η συμπεριφοράπου υφίσταται στο οικογενειακό τους περιβάλλον συνιστά καταχρηστική και βίαιη συμπεριφορά, είτε θεωρεί τον εαυτό του υπεύθυνο σε ποσοστό 33%. Ο όρος «βία κατά των γυναικών» περιλαμβάνει κάθε πράξη βίας που στηρίζεται στο φύλο και έχει ως αποτέλεσμα ή είναι δυνατό να έχει ως αποτέλεσμα, τη σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βλάβη ή πόνο για τις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των απειλών τέτοιων πράξεων, τον εξαναγκασμό ή την αυθαίρετη στέρηση της ελευθερίας, είτε αυτό προκύπτει στη δημόσια, είτε στην ιδιωτική ζωή (4η Παγκόσμια Διάσκεψη Γυναικών,1995).

Οι κυριότερες μορφές βίας είναι η σεξουαλική βία με χαρακτηριστικά τον εξαναγκασμό σε σεξουαλικές πράξεις στις οποίες δεν συναινεί το θύμα, ο βιασμός μέσα και έξω από μια σχέση, ησεξουαλική κακοποίηση παιδιών και εφήβων σεξουαλική παρενόχληση και απειλές στο χώρο εργασίας ή σε δημόσιο χώρο με ακραία έκφραση την καταναγκαστική πορνεία. Η σωματική βία έγκειται στη γελοιοποίηση του σώματος του άλλου, οι σπρωξιές, τα πετάγματα  στο  πάτωμα, οι γροθιές, οι κλωτσιές, το χαστούκι, τα χτυπήματα σε άλλα σημεία του σώματος με τα  χέρια ή άλλα αντικείμενα, οι δαγκωματιές, τα σπασίματα μελών ή πλευρών, η καταναγκαστική ακινησία, η απόπειρα πνιξίματος, οι επιθέσεις με όπλο και μαχαίρι, τα καψίματα, τα συστηματικά βασανιστήρια με ακραία έκφραση της σωματικής βίας το φόνο.

Η ψυχολογική βία αποτελείται από τον εξαναγκασμό για υποταγή με απειλές, την καταστροφή των προσωπικών ειδών του θύματος ή αντικειμένων του σπιτιού ή       απειλές γι’ αυτό, την εξύβριση, τους υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς, τη δημιουργία  κλίματος εκφοβισμού και τρόμου, τηγελοιοποίηση του θύματος ιδιωτικά ή σε κοινό χώρο, τη συνεχή κριτική και υποτίμηση των αποφάσεών του, την τάση για κτητικότητα και κοινωνική απομόνωση, το συνεχή έλεγχο των κινήσεων. Παράλληλα, η ψυχολογική βία εκφράζεται με τη διαρκή κριτική και τα υποτιμητικά σχόλια για την   εμφάνιση, το σώμα, τις ενδυματολογικές επιλογές, την τοποθέτηση της ευθύνης στο  θύμα για οποιαδήποτε αποτυχία ή κακοδαιμονία του θύτη, το κλείδωμα στο σπίτι ή την εγκατάλειψη σε έναν άλλο χώρο με σκοπό την τιμωρία. 

Τέλος, με τη συκοφάντηση της μητέρας στα παιδιά της και με την προσπάθεια διατάραξης του δεσμού  τους, από τον πατέρα.

Μία άλλη μορφή έκφρασης της βίας είναι η οικονομική και λαμβάνει χώρα στην οικογένεια με τη στέρηση οικονομικών πόρων πάνω στους οποίους η σύντροφος –σύζυγος  έχει δικαίωμα, την απόκρυψη ή υπεξαίρεση εισοδημάτων και ιδιοκτησιών, την εκμετάλλευση των οικονομικών πόρων του θύματος για προσωπικούς σκοπούς του   συζύγου‐δράστη. Επίσης σχετίζεται με τη στέρηση για εκείνη και συχνά για τα παιδιά          βασικών φυσικών αγαθών όπως τροφή, ρούχα, φάρμακα, στέγη παρά τις  υπάρχουσες οικονομικές δυνατότητες, την αποτροπή της συζύγου ή συντρόφου να  εργαστεί ή να διαλέξει ελεύθερα μια απασχόληση, αλλά και την πίεση για σύναψη  δανείων στο όνομά  της.

Κατά βάση, οι γυναίκες με ιστορικό παιδικής κακοποίησης  συνήθως έχουν περισσότερες πιθανότητες κακοποίησης κατά την ενήλικη ζωή τους από τον υπόλοιπο πληθυσμό, σύμφωνα με την πρώτη πανελλαδική επιδημιολογική έρευνα (ΚΕΘΙ, 2003)  για τη βία κατά των γυναικών.

To θύμα μετά την επανάληψη βίαιων επεισοδίων νιώθει δυσάρεστα και ταυτόχρονα δεν αποκαλύπτει ούτε στο στενό συγγενικό και φιλικό περιβάλλον την κατάσταση που ζει. Δυσκολεύεται να συνάψει σχέσεις και αρχίζει να                    αποσύρεται. Παράλληλα, αν γίνει γνωστό το γεγονός, ότι η γυναίκα είναι θύμα ενδοοικογενειακής βίας  εισπράττει τη σιωπή και την έμμεση αποδοκιμασία

Οι συνέπειες της βίας αφορούν στις γυναίκες και τα παιδιά. Στο 45% των  περιπτώσεων όπου ο σύζυγος κακοποιεί τη γυναίκα, τα παιδιά κακοποιούνται επίσης. Η βία κατά των γυναικών αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου για το 7% όλων των  θανάτων ανάμεσα στις γυναίκες ηλικίας 15‐44 χρονών σε όλο τον κόσμο. Έχει  εκτιμηθεί ότι σε βιομηχανοποιημένες χώρες ο βιασμός και η ενδοοικογενειακή βία κοστίζουν  στις γυναίκες πέντε υγιή χρόνια από τη ζωή τους στις ηλικίες 15‐44 ετών.

H ενδοοικογενειακή βία εμφανίζεται ως η πιο συχνή αιτία          τραυματισμού των γυναικών απ’ ότι τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα, οι επιθέσεις              ληστείας  και  τα  επεισόδια  βιασμού  μαζί, στην  κοινωνία

Ο θύτης δε διστάζει να χτυπήσει τη σύντροφό του ακόμη και αν αυτή είναι έγκυος στο  παιδί τους. Οι γυναίκες καταμαρτυρούν με απελπισία τον αριθμό   των παιδιών που έχουν χάσει από ξυλοδαρμό ότανήταν έγκυες. Πολλές μάλιστα αναφέρουν ότι ο θύτης έγινε πιο βίαιος κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης. Δεν είναι τυχαίο που έρευνες αναφέρουν τη βία στην οικογένεια ως μια απειλή σε όλα τα μέλη της οικογενείας, ακόμα και στο αγέννητο παιδί. 

Οι συνέπειες της κακοποίησης των γυναικών είναι κυρίως τα προβλήματα στον ύπνο, τα ψυχοσωματικά συμπτώματα (ταχυκαρδία, αστάθεια, δύσπνοια), το μετατραυματικό  στρες. Επίσης το 37% των  κακοποιημένων γυναικών έχουν διάγνωση κατάθλιψης. Σε επιδημιολογική  επισκόπηση για την ενδοοικογενειακή βία, βρέθηκε ότι το 20% των    κακοποιημένων γυναικών υποφέρει από ψυχολογικά προβλήματα μαζί με τα σωματικά.  Οι εκτιμήσεις βέβαια αυξάνονται σε άλλες έρευνες και φτάνουν μέχρι 75% για ελαφριά   κατάθλιψη και 43% για σοβαρή κατάθλιψη.  

Συνήθως μια γυναίκα περιγράφει την πρώτη έκρηξη βίας σαν κάτι ξαφνικό και αναπάντεχο. Η ιστορία της εκάστοτε γυναίκας όμως μαρτυρά ότι η σωματική βία ακολουθεί  πάντα συμβάντα ταπείνωσης, εξαναγκασμού και ελέγχου. 

Μετά το πρώτο επεισόδιο βίας το θύμα και ο θύτης κάνουν μια σιωπηλή συμφωνία  μεταξύ τους να υποβαθμίσουν το γεγονός για τους δικούς του λόγους ο καθένας. Ο άνδρας δυσκολεύεται να παραδεχθεί ότι ήταν βίαιος και η γυναίκα έχει 

δυσκολία να παραδεχθεί ότι είναι κακοποιημένη και ότι δεν φταίει.

Κατά συνέπεια, δημιουργείται ένα χάσμα ανάμεσα στο πως         βλέπει εκείνη τον εαυτό της και πως την αντιμετωπίζει ο βίαιος σύντροφός της, ένα αίσθημα αποπροσωποποίησης και αποπραγματοποίησης. Σταδιακά η γυναίκα χάνεται μέσα σε μία ζοφερή πραγματικότητα και δυστυχώς δεν       μπορεί να ξεχωρίσει τι είναι σωστό και τι λάθος. Το χειρότερο όμως όλων είναι ότι εσφαλμένα θεωρεί ότι η ίδια είναι κακός άνθρωπος που της αξίζει να τη χτυπούν επεξηγώντας με το χειρότερο δυνατό τρόπο τη βία που υφίσταται. Συγχρόνως, αισθάνεται ένοχη για ό,τι συμβαίνει πιστεύοντας ότι ο σύντροφός της δεν θα είχε αυτή τη συμπεριφορά με άλλες συντρόφους και η κακή ποιότητά της ευθύνεται για το μαρτύριο που βιώνει. Παράλληλα, ο φόβος για αντίποινα, η οικονομική ανασφάλεια που θα επέλθει και το ότι δεν θα γίνει πιστευτή από το περιβάλλον της είναι οι κυριότεροι λόγοι που δεν της επιτρέπουν να εγκαταλείψει μια κακοποιητική σχέση.

Οι γυναίκες θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν αφενός ότι υφίστανται τη βία και αφετέρου να λάβουν δράση ώστε να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους. Η ανοιχτή γραμμή 15900 δίνει οδηγίες και συμβουλές για οτιδήποτε αφορά στην κακοποίηση των γυναικών.

Βιβλιογραφία: Οδηγός συμβουλευτικής για τη βία, «Οριζόντιες Παρεμβάσεις Εθνικής Εμβέλειας για την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών», υπουργείο Εσωτερικών.

www.womensos.gr